કોમ્પ્યુટરની જુદી જુદી જનરેશન (Generations of Computer) — સંપૂર્ણ સમજણ

---

🕹️ 1લી જનરેશન (First Generation: 1940 – 1956)

⚙️ મુખ્ય ટેકનોલોજી:

➡ Vacuum Tubes (શૂન્ય નળી)
આ જનરેશનના કોમ્પ્યુટરોમાં Vacuum Tubes નો ઉપયોગ ઇલેક્ટ્રોનિક સિગ્નલને નિયંત્રિત કરવા માટે થતો હતો.

🧠 વિશેષતાઓ:

1. Machine Language (Binary Code – 0s અને 1s) નો ઉપયોગ થતો.

2. કોમ્પ્યુટરો ખૂબ મોટા કદના અને ભારે હતા.

3. Magnetic Drum Memory નો ઉપયોગ થતો.

4. ઘણું વીજળી વપરાશ થતો અને ઉષ્મા ઉત્પન્ન થતી.

5. Input માટે Punch Cards અને Output માટે Paper Print વપરાતું.

🧮 ઉદાહરણ:

• ENIAC (Electronic Numerical Integrator and Calculator)

• UNIVAC (Universal Automatic Computer)

• EDVAC, EDSAC

✅ ફાયદા:

• ઈલેક્ટ્રોનિક ગણતરીની શરૂઆત થઈ.

• પ્રથમ વખત મશીનો માનવ ગણતરીને બદલી શકી.

❌ ખામીઓ:

• મોટી જગ્યા લેતી.

• વધુ વીજળી વપરાતી.

• ઝડપ ઓછી અને જાળવણી મુશ્કેલ.

---

💡 2જી જનરેશન (Second Generation: 1956 – 1963)

⚙️ મુખ્ય ટેકનોલોજી:

➡ Transistors (ટ્રાંઝિસ્ટર)

Vacuum Tubes ને બદલે Transistors આવ્યા, જેના કારણે કોમ્પ્યુટરો નાના, ઝડપી અને વિશ્વસનીય બન્યા.

🧠 વિશેષતાઓ:

1. Assembly Language નો ઉપયોગ થતો.

2. Magnetic Core Memory નો ઉપયોગ શરૂ થયો.

3. Machineની ઝડપ વધી ગઈ.

4. કદ પહેલા કરતા ઘણું નાનું બન્યું.

5. Input – Punch Card અને Output – Printout.

🧮 ઉદાહરણ:

• IBM 1401

• IBM 7094

• CDC 1604

✅ ફાયદા:

• ઓછી ગરમી ઉત્પન્ન થતી.

• વિશ્વસનીયતા વધારાઈ.

• વધુ ઝડપી અને કાર્યક્ષમ.

❌ ખામીઓ:

• હજી પણ મોટો ખર્ચ.

• મર્યાદિત મેમરી અને સ્ટોરેજ.

---

⚙️ 3જી જનરેશન (Third Generation: 1964 – 1971)

⚙️ મુખ્ય ટેકનોલોજી:

➡ Integrated Circuits (IC – એકીકૃત પરિપથ)

Transistors ની જગ્યાએ IC Chip નો ઉપયોગ શરૂ થયો, જેમાં હજારો નાના ઈલેક્ટ્રોનિક ઘટકો એક જ ચિપમાં જોડાયેલા હતા.

🧠 વિશેષતાઓ:

1. High-Level Programming Languages (COBOL, FORTRAN) વપરાઈ.

2. કોમ્પ્યુટર કદમાં નાના અને કાર્યક્ષમ બન્યા.

3. મલ્ટી-પ્રોગ્રામિંગ અને મલ્ટી-ટાસ્કિંગ શક્ય બન્યું.

4. વધારે સ્ટોરેજ ક્ષમતા મળી.

5. GUI (Graphical User Interface) તરફ પ્રારંભિક પગલાં.

🧮 ઉદાહરણ:

• IBM System/360

• PDP-8 (DEC)

✅ ફાયદા:

• ઝડપમાં ઘણો વધારો.

• મલ્ટી-ટાસ્કિંગ સુવિધા.

• ઓછી વીજળી અને ઓછું ગરમ થવું.

❌ ખામીઓ:

• જાળવણી ખર્ચ હજી ઊંચો હતો.

• ટેક્નિકલ નિષ્ણાતો જરૂરી હતા.

---

🧠 4થી જનરેશન (Fourth Generation: 1971 – 1980s)

⚙️ મુખ્ય ટેકનોલોજી:

➡ Microprocessor (માઈક્રોપ્રોસેસર)

Microprocessor એ એક ચિપમાં હજારો IC જોડીને બનાવવામાં આવ્યો — જે CPU તરીકે કામ કરતો.
આ જનરેશનમાં **વ્યક્તિગત કોમ્પ્યુટર (PC)**નો જન્મ થયો.

🧠 વિશેષતાઓ:

1. Microprocessor એ CPU, Memory અને Input/Output ને એક ચિપમાં જોડ્યા.

2. કોમ્પ્યુટરો નાના, ઝડપી અને સસ્તા બન્યા.

3. Operating Systems (MS-DOS, Windows) વિકસ્યા.

4. Programming Languages – C, C++, Pascal વપરાઈ.

5. Graphical Interface અને Mouse નો ઉપયોગ શરૂ થયો.

🧮 ઉદાહરણ:

• IBM PC

• Apple Macintosh

• Intel 4004, 8086 Processors

✅ ફાયદા:

• કોમ્પ્યુટરો વ્યક્તિગત સ્તરે પહોંચ્યા (PCs).

• કિંમત ઘટી, ગતિ વધારાઈ.

• GUI વડે ઉપયોગ સરળ બન્યો.

❌ ખામીઓ:

• હાર્ડવેર અને સોફ્ટવેર સતત અપડેટની જરૂર.

• વાયરસ જેવી સમસ્યાઓ શરૂ થઈ.

---

🌐 5મી જનરેશન (Fifth Generation: 1980s – હાલ સુધી)

⚙️ મુખ્ય ટેકનોલોજી:

➡ Artificial Intelligence (AI), Machine Learning, Quantum Computing

આ જનરેશનમાં કોમ્પ્યુટરોને માનવ જેવા “વિચારવાની” ક્ષમતા આપવામાં આવી.
AI અને Neural Networks એ કોમ્પ્યુટરને બુદ્ધિશાળી બનાવી દીધા.

🧠 વિશેષતાઓ:

1. Artificial Intelligence (AI) – સ્માર્ટ નિર્ણયો લેવાની ક્ષમતા.

2. Natural Language Processing (NLP) – માનવ ભાષા સમજવી.

3. Voice & Face Recognition, Robotics, Automation જેવી ટેક્નોલોજી.

4. Cloud Computing અને Internet of Things (IoT) નો ઉપયોગ.

5. High-speed, Low-power devices – Smartphones, Laptops.

🧮 ઉદાહરણ:

• AI Robots

• Voice Assistants (Siri, Alexa)

• Quantum Computers

• Self-Driving Cars

✅ ફાયદા:

• માનવ જેવી બુદ્ધિશાળી સિસ્ટમ.

• Automationથી કાર્યક્ષમતા વધી.

• ઈન્ટરનેટ દ્વારા ગ્લોબલ કનેક્ટિવિટી.

❌ ખામીઓ:

• ખર્ચ વધુ.

• સુરક્ષા અને પ્રાઈવસીની ચિંતાઓ.

• ટેક્નોલોજી પર વધારે નિર્ભરતા.

---

🧾 સારાંશ ટેબલ: