Lesson – 38 : Primary Key અને Foreign Key ને Enforce કરવું
ડેટાબેઝ મેનેજમેન્ટ સિસ્ટમ (DBMS) માં Primary Key અને Foreign Key બે અત્યંત મહત્વપૂર્ણConstraints છે, જે ડેટાની સચોટતા,Consistency અને રિલેશનશીપ સાચવવામાં મદદ કરે છે. આ બંનેકન્સ્ટ્રેન્ટ ટેબલ વચ્ચેના સંબંધો સ્પષ્ટ બનાવે છે અને ડેટાને ગેરવ્યવસ્થિત થવાથી બચાવે છે.
Primary Key શું છે?
Primary Key એ ટેબલમાંનો એવો કોલમ અથવા કોલમ્સનો સમૂહ છે જે:
-
દરેક રેકોર્ડને યૂનિકલી ઓળખે છે,
-
ખાલી (NULL) ન હોઈ શકે,
-
રિપીટેડ વૅલ્યુ નહીં રાખી શકે.
Primary Key ને Enforce કરવાનો હેતુ
-
ટેબલમાં ડુપ્લિકેટ ડેટો ન આવે
-
દરેક રેકોર્ડને યૂનિક રીતે ઓળખી શકાય
-
ડેટાની ઈન્ટિગ્રિટી જળવાય
Foreign Key શું છે?
Foreign Key એ એક ટેબલમાંનો એવો કોલમ છે જે બીજા ટેબલની Primary Key ને રેફર કરે છે.
Foreign Key ટેબલ વચ્ચે સંબંધ (Relationship) બનાવે છે અને Referential Integrity સુનિશ્ચિત કરે છે.
Foreign Key ને Enforce કરવાનો હેતુ
-
બે ટેબલ વચ્ચેનો રિલેશન સાચવવો
-
તેની ખાતરી કરવી કે જે વેલ્યુ દાખલ થાય છે તે Parent Table માં હાજર હોવી જ જોઈએ
-
ગેરમેલ સંખ્યાઓ અથવા ખોટા ડેટાને રોકવું
Primary Key કેવી રીતે Enforce કરાય?
Primary Key Enforce કરવા માટે SQL માં નીચેની કમાન્ડનો ઉપયોગ થાય છે:
1. Primary Key Create કરતી વખતે:
2. Primary Key પછીથી ઉમેરવી હોય તો:
Foreign Key કેવી રીતે Enforce કરાય?
1. Foreign Key Create કરતી વખતે:
2. Foreign Key પછીથી ઉમેરવી હોય તો:
Enforcing Primary & Foreign Key ની મહત્વતા
✔ 1. ડેટાની ચોકસાઈ (Accuracy) જાળવે
ડેટામાં ભૂલો આવતી નથી → જેમકે ખોટા સ્ટુડન્ટ માટે માર્ક્સ દાખલ કરી શકાય નહીં.
✔ 2. રિલેશનશિપ સ્થીર રાખે
Parent-Child ટેબલ વચ્ચેનું કનેક્શન તૂટતું નથી.
✔ 3. ડુપ્લિકેટ અથવા Wrong Dataથી બચાવે
Primary Key → Duplicate એન્ટ્રીને અટકાવે
Foreign Key → ગેરમેલ રિલેશનને રોકે
✔ 4. ડેટાબેઝને વધુ વિશ્વસનીય બનાવે
Referential Integrity જાળવવાથી ડેટાબેઝ કન્સિસ્ટન્ટ અને રિલાયબલ બને છે.
ઉદાહરણ સ્વરૂપ સમજણ
Students Table (Parent Table)
| StudentID | Name |
|---|---|
| 101 | Raj |
| 102 | Meera |
Marks Table (Child Table)
Foreign Key દ્વારા StudentID માત્ર એ જ વેલ્યુ લઈ શકે જે Students ટેબલમાં હાજર હશે.
Primary Key અને Foreign Key ડેટાબેઝની મજબૂત રીડ છે.
Primary Key ડેટાને યુનિક અને સ્પષ્ટ રાખે છે, જ્યારે Foreign Key બે ટેબલ વચ્ચેનો સંબંધ જાળવે છે અને ડેટાની સુવ્યવસ્થા (Integrity) જાળવે છે.
ડેટાના યોગ્ય સંચાલન અને રિલેશનશીપ સાચવવા માટે આ બંને કન્સ્ટ્રેન્ટનો ઉપયોગ આવશ્યક છે.
