Lesson – 29 : છબીઓના ગુણધર્મો અને સંપાદનનો પરિચય
ડિજિટલ યુગમાં છબી (Image) આપણા દૈનિક જીવનનું મહત્વપૂર્ણ ભાગ બની ગઈ છે. સોશિયલ મીડિયા હોય, ડિઝાઇનિંગ હોય, પ્રેઝન્ટેશન બનાવવાનું હોય, વેબસાઇટ ડેવલોપમેન્ટ હોય કે શિક્ષણ—દરેક જગ્યાએ છબી એક મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવે છે.
⭐ 1. છબી શું છે? (What is an Image?)
છબી એટલે પિક્સેલ્સ (Pixels)નું સમૂહ. દરેક પિક્સેલ એક નાના બિંદુ તરીકે કાર્ય કરે છે, જેમાં રંગ અને પ્રકાશની માહિતી હોય છે. બધા પિક્સેલ્સ એકસાથે મળીને સંપૂર્ણ છબી બનાવે છે.
⭐ 2. છબીના મહત્વપૂર્ણ ગુણધર્મો (Important Properties of an Image)
(1) રેઝોલ્યુશન (Resolution)
-
છબી કેટલા પિક્સેલ્સથી બનેલી છે તે બતાવે છે.
-
સામાન્ય રીતે DPI (Dots Per Inch) અથવા Pixel Dimensions (જેમ કે 1920×1080)માં માપવામાં આવે છે.
-
વધુ રેઝોલ્યુશન = વધુ સ્પષ્ટતા.
(2) માપ (Dimensions)
-
છબીની પહોળાઈ (Width) અને ઊંચાઈ (Height) પિક્સેલ્સમાં માપવામાં આવે છે.
-
ઉદાહરણ: 800 × 600 pixels.
(3) રંગ મોડ (Color Mode)
-
છબી કયા રંગ સિસ્ટમનો ઉપયોગ કરે છે?
-
મહત્વપૂર્ણ કલર મોડ્સ:
-
RGB (Red, Green, Blue) – સ્ક્રીન માટે.
-
CMYK (Cyan, Magenta, Yellow, Black) – પ્રિન્ટિંગ માટે.
-
Grayscale – કાળો-સફેદ.
-
(4) ફાઈલ ફોર્મેટ (File Format)
વિવિધ પ્રકારના છબી ફોર્મેટ્સ:
-
JPEG – સામાન્ય ફોટા માટે.
-
PNG – ટ્રાન્સપરન્સી (Transparency) માટે.
-
GIF – એનિમેશન અથવા નાના ગ્રાફિક્સ માટે.
-
BMP, TIFF – હાઇ-ક્વોલિટી પ્રિન્ટ માટે.
(5) ફાઈલ સાઇઝ (File Size)
-
છબી કેટલી જગ્યા લે છે તે બતાવે છે.
-
વધુ રેઝોલ્યુશન = વધુ ફાઈલ સાઇઝ.
⭐ 3. છબી સંપાદન શું છે? (What is Image Editing?)
છબી સંપાદન એટલે છબીમાં ફેરફારો કરવાનું કાર્ય. જેમ કે:
-
રંગ બદલવો
-
તેજ (Brightness) અને કોન્ટ્રાસ્ટ (Contrast) એડજસ્ટ કરવું
-
છબી કાપવી (Cropping)
-
બેકગ્રાઉન્ડ દૂર કરવું
-
ફિલ્ટર અને ઇફેક્ટ્સ લાગુ કરવાં
-
સાઇઝ બદલવી, વગેરે
⭐ 4. સામાન્ય છબી સંપાદન તકનીકો (Common Image Editing Techniques)
(1) ક્રોપિંગ (Cropping)
છબીનો જરૂરિયાત ન હોય તે હિસ્સો હટાવવો.
(2) રિસાઇઝિંગ (Resizing)
છબીનું માપ વધારવું અથવા ઓછું કરવું.
(3) બ્રાઇટનેસ અને કોન્ટ્રાસ્ટ એડજસ્ટમેન્ટ
છબી વધુ પ્રકાશિત કે વધુ ગાઢ બનાવવી.
(4) કલર કરેક્ટશન (Color Correction)
છબીના રંગોને સુધારીને વધુ સુંદર બનાવવી.
(5) બેકગ્રાઉન્ડ રિમૂવાલ (Background Removal)
ખાસ સોફ્ટવેરથી બેકગ્રાઉન્ડ દૂર કરીને વિષય (Subject) ને અલગ કરવું.
(6) ફિલ્ટર્સ અને ઇફેક્ટ્સ (Filters & Effects)
વિશેષ ઇફેક્ટ્સ ઉમેરવા:
-
બ્લર
-
શાર્પન
-
vignette
-
black & white
(7) રિટચિંગ (Retouching)
અપૂર્ણતાઓ દૂર કરવી — જેમ કે ડાઘો, ખામીઓ અથવા અનિચ્છનીય વસ્તુઓ દૂર કરવી.
⭐ 5. સંપાદન માટે ઉપયોગમાં લેવાતાં લોકપ્રિય સોફ્ટવેર
(1) Adobe Photoshop
પ્રોફેશનલ ફોટો એડિટિંગ.
(2) GIMP
મફત અને ઓપન-સોર્સ.
(3) Canva
સરળ અને ઑનલાઇન ડિઝાઇન ટૂલ.
(4) Pixlr
બ્રાઉઝર આધારિત એડિટર.
(5) CorelDraw / Illustrator
ગ્રાફિક ડિઝાઇન માટે ઉત્તમ.
છબીના ગુણધર્મો સમજવાથી આપણે યોગ્ય પ્રકારની છબી પસંદ કરી શકીએ છીએ અને તેના આધારે પ્રોફેશનલ રીતે સંપાદન કરી શકીએ છીએ. ડિજિટલ કાર્યમાં છબી સંપાદન એક ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ કૌશલ્ય છે, જે વેબ ડેવલોપમેન્ટ, ગ્રાફિક ડિઝાઇન, માર્કેટિંગ, પ્રેઝન્ટેશન—બધા ક્ષેત્રોમાં ઉપયોગી છે.
