Lesson – 17 : Linux ના મૂળભૂત કમાન્ડ્સનો પરિચય
Linux એક શક્તિશાળી અને લોકપ્રિય ઓપરેટિંગ સિસ્ટમ છે જે વિશ્વભરમાં સર્વર્સ, ડેવલપરના કમ્પ્યુટર્સ અને એમ્બેડેડ સિસ્ટમ્સમાં ઉપયોગમાં લેવાય છે.
Windows કરતાં અલગ રીતે, Linux માં મોટાભાગના કામો Command Line Interface (CLI) દ્વારા કરવામાં આવે છે.
💡 Linux Command શું છે?
Linux Command એટલે Linux સિસ્ટમને આપેલો એક નિર્દેશ, જે આપણે ટર્મિનલ (Terminal) માં લખી શકીએ છીએ.
તમે કમાન્ડ ટાઇપ કરો અને Enter દબાવો, Linux તેને ચલાવે છે અને તેનો આઉટપુટ બતાવે છે.
ટર્મિનલ ખોલવા માટે:
Ctrl + Alt + T
⚙️ મૂલભૂત Linux Commands (ઉદાહરણ સાથે)
હવે કેટલાક મુખ્ય અને સામાન્ય ઉપયોગમાં આવતા Linux Command શીખીએ.
🏠 1. pwd (Print Working Directory)
ઉપયોગ: હાલના ફોલ્ડરનો પાથ બતાવે છે.
ઉદાહરણ:
pwd
આઉટપુટ:
/home/student/Documents
📂 2. ls (List)
ઉપયોગ: વર્તમાન ડિરેક્ટરીમાં રહેલા બધા ફાઇલ અને ફોલ્ડર્સ બતાવે છે.
ઉદાહરણ:
ls
વધારાના વિકલ્પો:
ls -l # ફાઇલની વિગતો બતાવે
ls -a # હિડન ફાઇલો પણ બતાવે
📁 3. cd (Change Directory)
ઉપયોગ: એક ડિરેક્ટરીમાંથી બીજીમાં જવા માટે.
ઉદાહરણ:
cd Documents
cd /home/user/Desktop
એક લેવલ પાછા જવા માટે:
cd ..
➕ 4. mkdir (Make Directory)
ઉપયોગ: નવી ડિરેક્ટરી બનાવે છે.
ઉદાહરણ:
mkdir my_folder
❌ 5. rmdir (Remove Directory)
ઉપયોગ: ખાલી ડિરેક્ટરી ડિલીટ કરવા માટે.
ઉદાહરણ:
rmdir my_folder
🗑️ 6. rm (Remove)
ઉપયોગ: ફાઇલ અથવા ફોલ્ડર ડિલીટ કરવા માટે.
ઉદાહરણ:
rm file.txt
rm -r my_folder # ફોલ્ડર અને તેના કન્ટેન્ટ્સ ડિલીટ કરશે
⚠️ ચેતવણી: આ કમાન્ડ ફાઇલને કાયમ માટે ડિલીટ કરે છે — સાવધાનીથી ઉપયોગ કરવો.
📝 7. cat (Concatenate)
ઉપયોગ: ફાઇલનો કન્ટેન્ટ બતાવવા માટે.
ઉદાહરણ:
cat notes.txt
નવી ફાઇલ બનાવવા માટે:
cat > newfile.txt
ટાઇપ પૂરૂં કર્યા પછી Ctrl + D દબાવો.
✍️ 8. echo
ઉપયોગ: મેસેજ અથવા વેરિએબલ બતાવવા માટે.
ઉદાહરણ:
echo "Hello Linux!"
🔍 9. man (Manual)
ઉપયોગ: કોઈપણ કમાન્ડ વિશે વિગતવાર માહિતી બતાવે છે.
ઉદાહરણ:
man ls
બહાર નીકળવા માટે: q દબાવો.
📜 10. cp (Copy)
ઉપયોગ: ફાઇલ અથવા ફોલ્ડર કૉપિ કરવા માટે.
ઉદાહરણ:
cp file.txt /home/user/Desktop
🔄 11. mv (Move / Rename)
ઉપયોગ: ફાઇલ ખસેડવા અથવા તેનું નામ બદલવા માટે.
ઉદાહરણ:
mv oldname.txt newname.txt
mv file.txt /home/user/Documents
🧹 12. clear
ઉપયોગ: ટર્મિનલ સ્ક્રીન સાફ કરે છે.
ઉદાહરણ:
clear
🧠 13. whoami
ઉપયોગ: વર્તમાન યુઝરનું નામ બતાવે છે.
ઉદાહરણ:
whoami
⚡ 14. sudo (Super User Do)
ઉપયોગ: એડમિનિસ્ટ્રેટર અધિકારોથી કમાન્ડ ચલાવવા માટે.
ઉદાહરણ:
sudo apt update
પાસવર્ડ પૂછવામાં આવશે.
🌐 15. ping
ઉપયોગ: નેટવર્ક કનેક્શન ચેક કરવા માટે.
ઉદાહરણ:
ping google.com
🧰 16. top
ઉપયોગ: સિસ્ટમમાં ચાલતા પ્રોસેસ અને મેમરી ઉપયોગ બતાવે છે.
ઉદાહરણ:
top
બહાર નીકળવા માટે: q દબાવો.
🧾 મૂળભૂત Linux Command ટેબલ
| Command | વર્ણન | ઉદાહરણ |
|---|---|---|
| pwd | વર્તમાન ડિરેક્ટરી બતાવે | pwd |
| ls | ફાઇલો/ફોલ્ડર બતાવે | ls -l |
| cd | ડિરેક્ટરી બદલે | cd /home |
| mkdir | નવી ડિરેક્ટરી બનાવે | mkdir newdir |
| rmdir | ખાલી ફોલ્ડર કાઢે | rmdir olddir |
| rm | ફાઇલ કાઢે | rm file.txt |
| cat | ફાઇલનું કન્ટેન્ટ બતાવે | cat file.txt |
| echo | મેસેજ બતાવે | echo "Hello" |
| cp | ફાઇલ કૉપિ કરે | cp file.txt /tmp |
| mv | ફાઇલ ખસેડે અથવા નામ બદલે | mv a.txt b.txt |
| clear | ટર્મિનલ સાફ કરે | clear |
| whoami | વર્તમાન યુઝર બતાવે | whoami |
| sudo | એડમિન કમાન્ડ ચલાવે | sudo apt install |
| ping | નેટવર્ક ચેક કરે | ping google.com |
| top | પ્રોસેસ બતાવે | top |
