Lesson – 100 : Python Operators
Pythonમાં પ્રોગ્રામિંગ કરતી વખતે “Operator” એક ખૂબ જ મહત્વનો ભાગ ભજવે છે. Operator એટલે કોઈ value અથવા variable પર કરવામાં આવતી ક્રિયા (operation). Pythonમાં ઘણા પ્રકારના operators છે, જેનો ઉપયોગ ગણિત, સરખામણી, logical ચેક, assignment વગેરે માટે થાય છે.
🔹 Python Operators શું છે?
Operator એ એવી સિમ્બોલ અથવા keyword છે જે values અને variables પર કાર્ય કરે છે.
જે value પર operator કાર્ય કરે તેને operand કહેવામાં આવે છે.
ઉદાહરણ:
a = 10
b = 5
print(a + b)
અહીં:
-
+એ operator -
aઅનેb_operand
🧮 Python Operatorsનાં પ્રકાર
Pythonમાં મુખ્યત્વે 7 પ્રકારના operators છે:
-
Arithmetic Operators
-
Assignment Operators
-
Comparison (Relational) Operators
-
Logical Operators
-
Bitwise Operators
-
Membership Operators
-
Identity Operators
આપણું પ્રત્યેક operatorને વિગતે સમજીએ.
1️⃣ Arithmetic Operators (ગણિતીય ઓપરેટર)
| Operator | વર્ણન | ઉદાહરણ |
|---|---|---|
+ |
Addition (જોડાણ) | 10 + 5 = 15 |
- |
Subtraction (બાદબાકી) | 10 – 5 = 5 |
* |
Multiplication (ગુણાકાર) | 10 * 5 = 50 |
/ |
Division (ભાગાકાર) | 10 / 5 = 2.0 |
% |
Modulus (શેષ) | 10 % 3 = 1 |
** |
Exponent (ઘાત) | 2 ** 3 = 8 |
// |
Floor Division | 10 // 3 = 3 |
2️⃣ Assignment Operators (મૂલ્ય સોંપવા માટે)
| Operator | વર્ણન |
|---|---|
= |
value assign કરે |
+= |
value increase કરે |
-= |
value decrease કરે |
*= |
value multiply કરીને assign |
/= |
divide કરીને assign |
%= |
remainder assign |
**= |
exponent assign |
//= |
floor division assign |
ઉદાહરણ:
a = 10
a += 5 # હવે a = 15
3️⃣ Comparison Operators (સરખામણી માટે)
આ operators બે values સરખાવે છે અને True અથવા False return કરે છે.
| Operator | અર્થ |
|---|---|
== |
બન્ને value સમાન છે? |
!= |
value અલગ છે? |
> |
greater than |
< |
less than |
>= |
greater or equal |
<= |
less or equal |
ઉદાહરણ:
10 > 5 # True
4️⃣ Logical Operators (તાર્કિક ઓપરેટર)
| Operator | વર્ણન |
|---|---|
and |
બંને condition True હોય ત્યારે True |
or |
કોઈ એક condition True હોય તો True |
not |
conditionનું વિપરીત જવાબ આપે |
ઉદાહરણ:
x = 10
y = 5
print(x > 5 and y < 10) # True
5️⃣ Bitwise Operators
આ operators binary (bit-level) પર કાર્ય કરે છે.
| Operator | નામ |
|---|---|
& |
AND |
| ` | ` |
^ |
XOR |
~ |
NOT |
<< |
Left Shift |
>> |
Right Shift |
6️⃣ Membership Operators
કોઈ value list, tuple અથવા stringમાં છે કે નથી તે ચેક કરે.
| Operator | અર્થ |
|---|---|
in |
value હાજર છે |
not in |
value હાજર નથી |
ઉદાહરણ:
"A" in "APPLE" # True
7️⃣ Identity Operators
બે objects memoryમાં same છે કે નહીં તે તપાસે.
| Operator | અર્થ |
|---|---|
is |
same object? |
is not |
same નથી? |
ઉદાહરણ:
a = [1,2,3]
b = a
a is b # True
Python Operators દ્વારા આપણે ગણિત, logic, comparison, assignment વગેરે ક્રિયાઓ સરળતાથી કરી શકીએ છીએ. Pythonમાં operatorsનો યોગ્ય ઉપયોગ કરવાથી coding વધુ સરળ અને અસરકારક બને છે.